Katedra, jako kościół biskupa diecezjalnego, stanowiąc centrum życia religijnego każdej diecezji, nazywana jest matką wszystkich jej kościołów. Tak też jest z katowicką katedrą Chrystusa Króla. Historia jej, obejmująca wydarzenia doniosłe i dramatyczne, jest częścią historii Kościoła, Polski i Śląska od czasu odzyskania niepodległości po latach narodowej niewoli. Szczególny jest jej kształt i znaczenie w krajobrazie Katowic.
Jest ona największą katedrą w Polsce. W niej 20 czerwca 1983 roku modlił się Ojciec Święty Jan Paweł II. Tu dokonano otwarcia i zakończenia Pierwszego Synodu Diecezji Katowickiej, konsekrowano biskupów diecezjalnych i pomocniczych, wyświęcono kilkuset kapłanów.
Patronem świątyni jest Jezus Chrystus Król Wszechświata. Uroczystość patronalna (odpust) przypada zawsze w ostatnią niedzielę roku kościelnego, czyli pod koniec listopada.
Dnia 25 marca 1992 roku, gdy diecezja katowicka została podniesiona do rangi archidiecezji, katedra Chrystusa Króla stała się kościołem metropolitalnym. Metropolita Górnośląski Arcybiskup Wiktor Skworc często zaprasza tutaj swoich diecezjan, sprawując dla nich i z nimi uroczyste Msze św.
Dwa razy w roku młodzież rozmodlona i rozśpiewana wypełnia katedrę w liczbie 2 - 3 tysięcy.
Tutaj rokrocznie, podczas Międzyuczelnianej Inauguracji Roku Akademickiego, Arcybiskup wręcza nagrodę Lux Ex Silesia wybitnym Ślązakom.
Tutaj odbywają sie często koncerty organowe i symfoniczne.
Fasadę katedry tworzy monumentalna kolumnanda, nad którą umieszczono złocony napis: Soli Deo honor et gloria - Jedynie Bogu cześć i chwała.
Na dachu, pod niewidocznym z dołu zadaszeniem, umieszczono pięć dzwonów odlanych w Passau. Wśród nich największy - Jubileuszowy waży 3,5 tony.
Nad całą masywną bryłą katedry góruje kopuła zwieńczona latarnią z krzyżem widocznym z daleka.
Od południowego - zachodu do zewnętrzej części prezbiterium przylega budynek zakrystii, od południowego - wschodu zaś - probostwo z pomieszczeniami katechetycznymi. W środku między nimi, od strony Kurii Metropolitalnej, znajduje się wejście do krypty, gdzie mieści się Kościół Akademicki ze wspaniałą Drogą Krzyżową namalowaną w 1992 roku przez Ewę Sidorowicz i Joannę Piech-Kalarus, zaś za nim krypta grobowa z grobowcami biskupów katowickich.
Główny portal katedry tworzy troje potężnych drzwi, z których środkowe są zdobione płaskorzeźbami o treści millenijnej projektu Jerzego Kwiatkowskiego. Płaskorzeźby wykonał Stefan Gaida. Oprócz wejścia głównego katedra ma jeszcze dwa portale boczne.
Rys historyczny
Dwa lata po erygowaniu diecezji katowickiej, 5 czerwca 1927 roku, w uroczystość Trójcy Świętej, ówczesny biskup śląski Arkadiusz Lisiecki, symbolicznym wykopaniem ziemi pod fundamenty, rozpoczął uroczyście budowę katedry, według projektu Zygmunta Gawlika i Franciszka Mączyńskiego. Odpowiedzialność za budowę katedry, jako magister fabrice przejął ks. prałat Emil Szramek. Prace ziemne i przy zakładaniu fundamentów trwały do 1931 roku. 4 września 1932 roku wmurowano kamień węgielny.
W roku 1934 mury osiągnęły wysokość 6 do 8 metrów. Wtedy to wszystkie wysiłki skupiono na budowie prezbiterium, którą zakończono w roku 1938. 5 maja tegoż roku, erygowano kurację z tymczasowym kościołem, którym było właśnie nowo wybudowane prezbiterium. W czasie wojny nie kontynuowano budowy. Okupanci nie zezwolili nawet na prowizoryczne zabezpieczenie istniejących murów i krypty.
Po wojnie, w maju 1946 roku, podjęto znów prace budowlane. Budową kierował ks. dr Rudolf Adamczyk. W latach pięćdziesiątych, kiedy z diecezji wysiedlono biskupów, uwięziono ks. Adamczyka, kierownictwo budowy przejął narzucony przez władze komunistyczne wikariusz kapitulny, ks. Jan Piskorz.
Ulegając naciskom tychże władz, doprowadził do zmiany planów architektonicznych, skutkiem czego m.in. obecna kopuła jest o 38 metrów niższa od projektowanej, co zdecydowanie niekorzystnie zmieniło sylwetkę kościoła katedralnego. Dzięki ogromnemu wysiłkowi całej diecezji, pracy społecznej wielu ludzi, także kleryków Śląskiego Seminarium Duchownego, doprowadzono do konsekracji katedry.
Dokonał jej 30 października 1955 roku, podczas trwającego wysiedlenia biskupów katowickich, biskup częstochowski Zdzisław Goliński.
Po powrocie Biskupów, przy nowej świątyni 20 grudnia 1957 roku erygowano parafię. Pierwszym jej proboszczem został ks. prałat Rudolf Adamczyk.
Po II Soborze Watykańskim zmieniono pierwotną koncepcję wnętrza katedry, dostosowując wszystkie elementy jej wystroju do wymogów nowej liturgii.
Autorami architektury wnętrza katedry są inż. arch. Mieczysław Król i artysta plastyk Jerzy Kwiatkowski.
Prace związane z upiększeniem katedry trwają nieustannie.
